Amblygoniet is een zeldzaam mineraal en de mooiste kristallen zijn zeer gewild voor mineralencollecties.
Amblygoniet is vaak wit tot lichtgroen en soms geel, blauw of kleurloos. De naam is afgeleid van de Griekse woorden amblus en gonia die respectievelijk ‘afgestompt’ en ‘hoek’ betekenen; het verwijst naar de afgestompte hoeken van de kristallen. Amblygoniet is een zeldzaam mineraal dat in 1817 is beschreven door de Duitse mineraloog A. Breithaupt. Amblygoniet bevat fluor dat echter kan worden vervangen door hydroxyde (chemische formule is OH). Is de hoe¬veelheid hydroxyde groter dan de hoeveelheid fluor, dan wordt het mineraal montebrasiet genoemd. Er bestaat een continue reeks minerale vormen van zuivere amblygoniet naar zuivere montebrasiet. Bij beide mineralen kan het metaal lithium gedeeltelijk worden vervangen door natrium; montebrasiet wordt dan natromontebrasiet genoemd. De drie mineralen amblygoniet, montebrasiet en natromontebrasiet zijn isomorf. Montebrasiet is een veel algemener mineraal dan amblygoniet.

KENMERKEN
Amblygoniet behoort tot de groep van de fosfaten. Elke molecule bestaat uit de elementen lithium, aluminium, fluor, fosfor en zuurstof. Het metaal lithium kan voor een deel worden vervangen door natrium. Fluor kan worden vervangen door een hydroxydegroep (OH). Is er meer hydroxyde aanwezig dan fluor, dan wordt het mineraal geen amblygoniet maar montebrasiet genoemd. Amblygonietkristallen hebben een triklien kristalstelsel. De kristallen zijn echter zeldzaam; meestal wordt het gevonden in de vorm van massieve brokken of sterk samengeperste massa’s. Amblygoniet weegt ongeveer drie keer zo veel als een gelijk volume water. Amblygonietkristallen hebben drie verschillende splijtingsrichtingen meteen uitmuntende of goede splijting.

HET SLIJPSEL
Amblygonietkristallen zijn zeldzaam. Bovendien zijn ze Vrij zacht en warmtegevoelig. Daarom worden ze maar zelden geslepen. Geschikte kristallen worden gewoonlijk geslepen als gladde, bolvormige cabochon of als briljant met facetten. Voor zowel de kroon- als de paviljoenfacetten is de gewenste hoek 40°.

BEROEMDE STENEN
De grootste amblygonietkristallen zijn gevonden in Brazilië en vormen nu een onderdeel van de mineralogische collectie van het Smithsonian Instituut in Washington DC (VS). Deze tot facetsteen geslepen steen heeft een diepgele kleur en weegt 65,5 karaat (één karaat = 0,2 g). In deze collectie is ook een goudgeel exemplaar te zien van 19,7 karaat, die afkomstig is uit Birma.
Andere grote Braziliaanse stenen worden tentoongesteld in Canada. De ‘Devonian Group of Calgary’ bevat een amblygonietkristal van 47 karaat. Het Royal Notaris Museum in Toornt heeft een verzameling amblygonietkristallen in een groot aantal verschillende kleuren, waaronder een exemplaar van 15,6 karaat.

TEST EN BEHANDELING
Amblygoniet bevat veel fluor en vertoont in ultraviolet licht een groene fluorescentie. Dit onderscheidt het van montebrasiet dat weinig fluor bevat en nauwelijks of geen fluorescentie vertoont. Amblygoniet smelt gemakkelijk in een open vlam die bovendien rood wordt gekleurd door de aanwezigheid van lithium. Het is oplosbaar in zuren en mag alleen worden gereinigd met gedistilleerd water.

HERKOMST
Amblygoniet wordt alleen gevonden in granitische pegmatieten (zie Geschiedenis van de Aarde 57). Het wordt samen gevonden met andere lithiumhoudende mineralen, vooral lepidoliet, spodumeen en toermalijn, en vaak ook samen met albiet. Mooie amblygoniet wordt vooral gevonden bij Governador Valadares (Brazilië), Montebras (Frankrijk), Pennig (Duitsland), Sakangyi (Birma), Utö en Varurtrask (Zweden), Manono (Zaïre), Bikita en Karabi (Zimbabwe) en in de Verenigde Staten in de staat Californië bij Pale en in Maine bij de plaatsen Hebron, Paris, Auburn en Peru.

EIGENSCHAPPEN
Groep: Fosfaten
Kristalstelsel: Triklien
Chemische formule: LiAIFP04
Hardheid: 6
Dichtheid: 3,0-3,1
Splijting: Uitmuntend
Breuk: Oneffen
Kleur: Wit tot lichtgroen
Streep: Wit
Glans: Glas tot parelmoerglans
Fluorescentie: Groen